نمودار رفاقت - آفت زدایی از رفاقت

آفت زدایی از رفاقت

آنکه از نعمت دوست محروم است، مذموم است؛ اما آفات دوستی، با آداب درست باید درمان شود. هرچند طبابت در امر حساس و پراحساس رفاقت، پر از ظرافت است، اما راهکار اصلی هر یک از آفات بدین قرار است:

اصل آفت	آفت زدایی!
افراط در رفاقت (رفیق، نه‌تنها جای همه را می‌گیرد، بلکه ذهن را هم کاملاً اشغال می‌کند.)	رابطه دین، محبت و اخوت، انکارنشدنی است؛ اما نباید دوستی که باید مایه رشدمان شود، مانع آن شود. افراط اصل حکمت رفاقت که تعالی و رشد و بهینه شدن است را زیر سؤال می‌برد. باید مدیریت زمان و توان کرد؛ «گُلِ وقت» را برای رفیق بگذارید، نه «کلِّ وقت» را.
تفریط در رفاقت (هزینه کافی نکردن برای حفاظت از رفاقت؛ هزینه زمانی، عاطفی، ریالی و...)	هر امر بهاداری، نیازمند نگهداری است. باید برای رفاقت هزینه معقول و متناسبی کرد؛ نه‌تنها برای شروع رفاقت، که برای استمرار و تازه نگه‌داشتنش باید از مال و جان و احساسات خرج کرد. خرج کردن برای رفاقت، سرمایه‌گذاری درازمدت با بهره بالاست، و البته باید باتدبیر و تقسیم وقت و توان و امکان باشد.
رقابت در رفاقت + انحصار در رفاقت (چشم این را نداشته باشیم که رفیق ما، با غیر ما هم بگو-بخند داشته باشد.)	هم ما، و هم دوست ما، برای جامعیت و رشد بیشتر، نیازمند تعامل اجتماعی مثبت و سازنده‌ایم و باید با طیف وسیعی از سلائق و علائق مردم، در تماس باشیم تا از وظیفه عمومی‌مان، غفلت نکنیم. اگر دوستمان را دوست داریم، نباید مانع رشدش شده و او را به خودمان محدود و منحصر کرده و اجازه رشد و معاشرت با دیگران را از او سلب کنیم. بازهم راه چاره در برنامه‌ریزی کافی و وافی است!
خطوات شیطان (شیطان که اصلاً چشم دیدن یک تعامل صحیحِ شرعی و اخلاقی را ندارد، از حربه معروفش بهره می‌برد: وسوسه و انحراف.)	آفت زدایی رفاقت از این سم مهلک و دشمنِ کارکشته، خیلی مراقبت فردی و جمعی می‌طلبد؛ اما اگر در معرض چنین آفتی قرار گرفتیم، نباید اصل رفاقت را قربانی کنیم؛ راه‌حل‌های مناسبی در کتب اخلاقی هست که اهم آن در تزکیه نفس و مرابطه خلاصه می‌شود. مراقبه شخصی، مراعات‌های مضاعف در احکام و روابط، دقت در واجبات و محرمات، اختصاص وقت ویژه به مستحبات،و... معجزه می‌کند.
بی‌توجهی به سطوح ارتباط و بقیه مردم (چنان محدود به رفقا شویم که از عامه و بقیه غفلت کنیم.)	رفاقت و تعامل و مدارا با مردم، سه سطح دارد: سطح جانی و ایمانی: آن‌هایی که محرمِ اسرارند و باید برایشان از جان‌مایه گذاشت. سطح میانی (همدلی و هم‌زبانی جمعی): آن‌هایی که تعاملات روزمره و متعددی با آن‌ها داریم و برقراری ارتباط حسنه و اخلاق کریمانه، با همه آن‌ها ضروری است، اما این افراد کلیدِ ورود به اتاقِ خلوت رفاقت، ندارند. سطح همگانی (حسنِ معاشرت عامه با غریبه‌ها): نباید رفاقت چنان ما را به خود مشغول کند که از حال مردم و وظایف اجتماعی‌مان غفلت کنیم.